ZAPYLANIE ROŚLIN - JAK WYJAŚNIĆ DZIECIOM TEN PROCES?

Dzieci od najmłodszych lat są ciekawe świata – także tego zielonego, roślinnego. Choć pojęcia takie jak „okrytonasienne” czy „nagonasienne” mogą brzmieć skomplikowanie, da się je wyjaśnić prosto i obrazowo. Oto jak!

Rośliny nagonasienne vs. okrytonasienne – jak to wytłumaczyć?

Najprostsza różnica:

• Nagonasienne to głównie drzewa iglaste – np. sosna, świerk. Ich nasiona (czyli przyszłe roślinki) rozwijają się na zewnątrz, na łuskach szyszek.

• Okrytonasienne to kwiaty, krzewy, warzywa, drzewa liściaste – ich nasiona są ukryte w owocu (czyli mają „okrycie”, stąd nazwa).

Jak to pokazać dzieciom?
Przynieś na zajęcia szyszkę i jabłko – powiedz: „Zobaczcie, w szyszce nasionka są na wierzchu, a w jabłku – schowane w środku.” To świetna metafora.

Zapylanie – jak dochodzi do zapłodnienia?

Rośliny potrzebują pomocy, by przenieść pyłek (męska komórka) na znamię słupka (żeńska część kwiatu). To jakby poczta miłosna – i tu właśnie wkraczają owady!

• Nagonasienne najczęściej wykorzystują wiatr, który przenosi pyłek z jednego drzewa na drugie.

• Okrytonasienne często mają piękne, kolorowe kwiaty, które wabią owady – np. pszczoły. Kiedy pszczoła przysiada na kwiatku, część pyłku przyczepia się do jej ciała i przenosi się na kolejny kwiat. To właśnie zapylanie przez owady!

Dlaczego niektóre rośliny mają zarówno męskie i żeńskie części? I dlaczego jedne rośliny zakwitają wiosną, a inne latem?

Wiele kwiatów ma obie komórki – męską i żeńską – w jednym kwiecie. Czy zastanawiałeś/aś się kiedyś dlaczego? Jak wytłumaczysz to dzieciom? Nic prostszego! Ma to zwiększyć szanse na zapylenie. Ale dlaczego zakwitają w różnym czasie? To również jest proste do wyjaśnienia. Gdyby było bardzo dużo kwiatów różnych gatunków, trudno byłoby zapylić rośliny. Pyłek musi dostać się na kwiat z tego samego gatunku inaczej pyłek przepadnie!

Co mają do tego wszystkiego pszczoły?
To właśnie pszczoły i inne owady takie jak np. motyle pomagają w zapyleniu roślin. Dzięki ich pracy powstają owoce, warzywa, ziarna – czyli jedzenie! Można dzieciom powiedzieć: „Bez pszczół nie byłoby jabłek, truskawek ani pomidorów!”. To działa bardziej obrazowo na dziecięce umysły.

Podsumowanie:

Mówiąc o zapylaniu i rodzajach roślin językiem bliskim dzieciom, pomagamy im zrozumieć podstawowe mechanizmy natury. A przy okazji – zaszczepiamy szacunek do świata przyrody oraz do pszczół i innych owadów, naszych małych bohaterów dnia codziennego 🐝🌸